دکتر شیما گل محمدی متخصص جراحی و درمان بیماریهای لثه و ایمپلنتهای دندانی
نوشته های مشابه
شرایط خاص بدنی زنان ایجاب می کند در دوره هایی اززندگی تحت مراقبتهای ویژه قرار گیرند. این امر بدلیل تغییراتی است که در این دوران در قسمتهایی از بدن از جمله حفره دهان رخ می دهد. با آنکه زنان علاقه بیشتری به بهداشت دهان و دندان خود نسبت به مردان دارند، اما وضعیت سلامت دهان آقایان به مراتب بهتر از خانم ها است. یکی از مهمترین دلایل این امر تغییرات گسترده هورمونی در زنان است که اکثر بافتهای بدن از جمله لثه ها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. اغلب بیماریهای لثه در مراحل اولیه روندی تدریجی و بدون عارضه داشته و تا مراحل پیشرفته بیماری به آنها توجهی نمی شود. با آگاهی از نشانه های اولیه بیماری و انجام مراقبتهای ویژه از دندان ها و لثه می توان از پیشرفت بیماری و ایجاد صدمات گسترده به دندان ها و بافتهای نگهدارنده آنها جلوگیری نمود. در ادامه به مهمترین تغییرات لثه در بعضی از دوران زندگی زنان اشاره می شود.
بلوغ:
در این دوران بعلت افزایش سطح هورمونهای جنسی، گردش خون به لثه ها افزایش می یابد. این امر سبب حساس تر شدن لثه ها و افزایش پاسخ آنها به محرکهای غذایی و پلاکهای میکروبی می شود. در این دوران لثه ها ممکن است متورم، قرمز رنگ و دردناک شوند. همزمان با سپری شدن این دوران، افزایش حساسیت لثه ها کاهش می یابد. با این وجود لازم است در این دوران، مراقبتهای بهداشتی شامل استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان و معاینات مرتب دندانپزشکی بطور کامل انجام گیرد. با وجود این مراقبتها، در بعضی از موارد به خاطر جلوگیری از آسیب به بافت لثه و استخوان ضروری است معالجات لثه ها انجام گیرد.
عادت ماهیانه:
بعضی از زنان التهاب لثه مخصوص این دوران را تجربه کرده اند. در این حالت لثه ها متورم، پرخون و به رنگ قرمز روشن در آمده و زخم های سوزناکی در سطح داخلی گونه ها ایجاد می شود. التهاب لثه خاص این دوران بطور مشخص، دقیقا قبل از عادت ماهیانه اتفاق افتاده و با شروع این دوره برطرف می شود.
حاملگی:
در دوران بارداری مقدار هورمونهای جنسی زنانه که استروژن و پروژسترون نام دارند، در بدن زن باردار به‌طور مرتب افزایش مییابد و در سه ماهه آخر بارداری مقدار تولید این هورمون‌ها به بیشترین حد میرسد. این هورمون‌ها روی لثهها اثر میکنند و تغییراتی را که بیشتر ناشی از پروژسترون است ایجاد مینمایند. معمولاً افزایش شدت التهاب لثه در دوره بارداری، در ماه دوم یا سوم شروع میشود و تا ماه هشتم افزایش مییابد و بعد در ماه نهم مقداری کمتر میشود. التهاب و تغییرات لثه در این دوران معمولا در ماه دوم یا سوم حاملگی رخ می دهد و اغلب بصورت حساسیت در تمام دندانها آشکار می شود. در این حالت، مناطقی از لثه ها متورم و دردناک شده و دارای خونریزی خودبخودی می شوند. در پاره ای از حالات نقاط متورم لثه به طور فزاینده ای به پلاک میکروبی وسایر تحریکات پاسخ داده و دچار افزایش حجم غیرعادی می شوند. این برآمدگی ها که تومورهای بارداری نام دارد بدخیم نمی باشند و معمولا بدون درد هستند. اگر این تومورها بعد از بارداری باقی بمانند باید توسط متخصص لثه برداشته شوند.
باید توجه داشت که در دهانی که مرتب با مسواک و نخ دندان تمیزنشده و در نتیجه جرم و رسوبات میکروبی دیگر در آن تشکیل شده، قبل از بارداری نیز التهاب لثه وجود داشته است اما مقدار و شدت آن کمتر بوده و در نتیجه احتمالاً به آن توجه لازم نشده است ولی پس از باردار شدن، التهاب لثه شدت بیشتری پیدا کرده و خانم باردار به آن توجه نموده و لذا ممکن است به اشتباه فکر کند این تغییرات به علت بارداری ایجاد شده است.
در دوره بارداری ترکیب رسوبات میکروبی دهان تغییراتی میکند. مجموعه این تغییرات باعث میشود که پاسخ لثهها به حضور میکروب‌ها شدیدتر از حالت قبل از بارداری شود لذا برای پیشگیری لازم است که در این دوران تمیز کردن دهان دقیقتر و شدیدتر از دوران قبل از بارداری صورت گیرد.
در واقع التهاب لثه در دوران بارداری مانند حالت عادی به علت رسوبات میکروبی موجود در دهان ایجاد میشود و نه به علت حاملگی. در هر حال بعد از زایمان تا وقتی که رسوبات میکروبی (جرم و پلاک میکروبیی( در دهان وجود داشته باشد، لثه خودبه‌خود به وضع سلامت برگشت نمیکند و لازم است که عمل جرمگیری و تمیز کردن کامل دهان انجام گیرد. رتباط بین عفونتهای لثه و تولد نوزادانی نارس و یا با وزن کمتر از معمول در تحقیقات به اثبات رسیده است. در دوران حاملگی باید به هر نوع عفونتی از جمله عفونتهای لثه با دقت و وسواس برخورد نمود. احتمال تولد نوزاد نارس و کم وزن در زنان باردار دارای بیماریهای پیشرفته لثه هفت برابر بیشتر از زنان دارای لثه های سالم است. این مسئله تاکید می کند که معاینات دندان ها و لثه باید به عنوان بخشی از مراقبتهای پیش از بارداری در نظر گرفته شوند. لازم به ذکر است زنانی که از قرص های ضدبارداری خوراکی استفاده می کنند ممکن است در لثه های خود تغییراتی مشابه با زنان باردار را تجربه کنند.
همچنین بیماریهای لثه، بارداری را به تاخیر می‌اندازند. اخیرا محققین تاکید کردند زنانی که قصد دارند باردار شوند باید دندانهای خود را مسواک بزنند و به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهند چرا که بیماریهای لثه می‌توانند عامل بازدارنده‌ای برای بارداری باشند. بیماریهای لثه به اندازه چاقی در به تاخیرانداختن بارداری موثر هستند.
بنابراین توصیه می شود زنان قبل از اقدام به بارداری از سلامت لثه خود اطمینان حاصل کنند و در صورت وجود مشکل، قبل از شروع بارداری اقدام به درمان آن نمایند. لازم است بدانید که اختلالات جزیی لثه در دوران بارداری نیز قابل درمان هستند و تنها در موارد شدید که جراحی لازم باشد، این اقدام به بعد از زایمان موکول می شود.
ائسگی:
خشکی دهان، درد، سوزش و حساسیت در لثه ها، تغییر در تشخیص مزه ها به خصوص مزه شوری و تندی، مهمترین تغییراتی است که ممکن است در این دوران در حفره دهان رخ دهد. این حالت که به آن ژنژیواستوماتیت یائسگی گفته می شود، درصد کمی از خانم ها را مبتلا می نمایند.
زنانی که در دوران یائسگی و یا دوران پس از آن قرار دارند ممکن است التهاب لثه خاص این دوران را نیز تجربه کنند. در این حالت لثه ها خشک و براق بنظر می رسند، به راحتی دچار خونریزی شده و به رنگ صورتی تا قرمز تیره دیده می شوند. این شرایط با مکملهای استروژن به نحو مطلوبی بهبود می یابند. خانم هایی که تحت درمان های جایگزین کننده هورمون برای جلوگیری از پوکی استخوان میباشند، باید به خاطر داشته باشند که این درمان ها به حفظ سلامت دندان های آنها کمک می نماید. معاینات دقیق و مرتب لثه ها و برخورداری از بهداشت دهان مطلوب، بهترین توصیه به زنانی است که در دوران نوسانات هورمونی دچار تغییراتی در حفره دهان می شوند. همچنین توجه به نکات زیر در کاهش صدمات ناشی از بیماری های لثه در این دوران بسیار موثر خواهد بود:
– حتماً دوبار در سال به متخصص لثه مراجعه نمائید.
– از دندانپزشک خود بخواهید نحوه صحیح استفاده از مسواک و نخ دندان را برایتان تشریح کند.
– اگر تغیرات زیر را در لثه ها یا حفره دهان خود مشاهده کردید،حتماً با دندانپزشک خود مشورت نمائید:
خونریزی از لثه ها در هنگام استفاده از مسواک یا نخ دندان.
تورم، درد، پرخونی و حساسیت در لثه ها.
وجود لثه هایی که چسبندگی خود را به دندانها از دست داده و جدا شده اند.
بوی بد دائمی در دهان .
ایجاد فاصله بین دندانها و یا لقی آنها.
